Witamina A powszechnie kojarzona jest przede wszystkim z marchewką oraz z prawidłowym widzeniem. Są to prawdziwe informacje, jednak stanowią tylko pewien procent właściwości oraz źródeł witaminy A. Warto dowiedzieć się o niej więcej, ponieważ jest to bardzo cenny składnik dla naszego organizmu.
Co to jest witamina A?
Tak jak w przypadku witaminy B, witamina A nie jest nazwą jednej substancji, ale obejmuje ich całą grupę. Wyróżnia się w niej przede wszystkim retinol i jego pochodne, czyli retinoidy, oraz beta-karoten i część karotenoidów. Witamina A jest jedną z witamin rozpuszczających się w tłuszczach, dlatego powinniśmy zwrócić uwagę również na ich obecność w naszej diecie. Wiąże się to też z tym, że witamina A odkłada się w tkance tłuszczowej oraz wątrobie – jeżeli występuje konieczność suplementacji witaminy A, trzeba to robić z rozsądkiem, ponieważ może dojść do jej przedawkowania. Najbezpieczniejsze jest przyjmowanie beta-karotenu w większych ilościach, ponieważ jest on w wątrobie przekształcany w retinol w takiej dawce, jakiej potrzebuje nasz organizm.
Jakie funkcje witamina A pełni w organizmie?
Najbardziej znaną funkcją witaminy A jest wsparcie prawidłowego widzenia. Tworzy ona światłoczuły barwnik, czyli purpurę wzrokową, której brak objawia się kurzą ślepotą. Witamina A przyczynia się także do zwiększenia odporności organizmu oraz do ochrony przed niektórymi nowotworami, szczególnie przed kolczystokomórkowym rakiem skóry. Ponadto jest niezbędna przy wytwarzaniu szkliwa nazębnego oraz leczeniu ran. Bierze udział w powstawaniu hormonów sterodoidowych, działa pozytywnie na pracę tarczycy i rozwój łożyska, obniżając cholesterol, wpływa pozytywnie na pracę serca. Witamina A charakteryzuje się także właściwościami antyoksydacyjnymi, czyli zwalcza w organizmie groźne wolne rodniki, chroniąc nas przed przedwczesnym starzeniem się komórek.
Witamina A dzięki swoim właściwościom znajduje także zastosowanie w pielęgnacji skóry. Przyczynia się do wzmocnienia naskórka oraz działa mobilizująco na procesy tworzenia kolagenu i elastyny. Niweluje przebarwienia i niewielkie zmarszczki. Retinol jest wykorzystywany także w czasie leczenia trądziku – reguluje pracę gruczołów łojowych oraz działa przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie. Choć witamina A uczestniczy w wielu ważnych procesach w organizmie, jej wpływ na skórę jest najbardziej widoczny, i z tego powodu bywa nazywana witaminą skóry.
Jak objawia się niedobór witaminy A?
Podstawowym objawem świadczącym o braku witaminy A są problemy z widzeniem o zmierzchu i przy słabym oświetleniu. Ponadto świadczą o tym również: sucha i szorstka skóra, łamliwość paznokci i włosów, zespół suchego oka, słaba odporność. U kobiet niedobór witaminy A może zakłócać cykl miesiączkowy oraz powodować kłopoty z płodnością. Z kolei u osób w starszym wieku może być powodem nieprzyjemnego dzwonienia w uszach.
Gdzie występuje witamina A?
Planując dietę i biorąc pod uwagę zawartość witaminy A, powinniśmy zwracać uwagę przede wszystkim na dwie substancje. Retinol, który często jest utożsamiany z witaminą A, oraz beta-karoten będący prowitaminą witaminy A i materiałem przetwarzanym przez organizm w retinol.
Retinol jest substancją pochodzenia zwierzęcego. Jego największe ilości możemy znaleźć w tranie oraz wątróbce. Bardzo dobrym źródłem są także ryby, w szczególności tuńczyk, produkty mleczne oraz żółtka jaj. Natomiast beta-karoten jest składnikiem występującym w roślinach. Jego największe ilości dostarczą nam warzywa i owoce o żółtym, pomarańczowym i zielonym kolorze, czyli między innymi słynna marchewka, a także papryka, sałata, dynia czy suszone morele.
Beta-karoten jest przez organizm przetwarzany w retinol w ilościach, które pozwolą zaspokoić jego aktualne potrzeby. Uważa się, że organizm wykorzystuje aż sześć razy mniej dostarczonego beta-karotenu niż gdybyśmy sięgnęli po produkty bogate w retinol. Z tego powodu owoce i warzywa powinny w dużych ilościach występować w diecie kobiet w ciąży. W ten sposób eliminowane jest ryzyko przedawkowania witaminy A, które jest szczególnie niebezpieczne dla dzieci w okresie życia płodowego.